گرمازدگی یک بیماری است که به گرما مربوط می شود و زمانی رخ می دهد که شما برای چندین روز در معرض حرارت بالا قرار داشته باشید و بدن شما آب خود را از دست داده باشد. در این مقاله از کلینیک تخصصی پوست و موی آرتا اطلاعات مفیدی در زمینه انواع گرما زدگی و پیشگیری از آن در اختیار شما عزیزان قرار می دهیم.
روش‌های درمان گرمازدگی بسیار ساده است، در عین حال چنانچه این درمان‌های ساده به‌موقع انجام نشوند، وضعیت خطرناک خواهد شد. گرما زدگی معمولا بدنبال فعالیت بدنی متوسط تا شدید در هوای گرم ایجاد میشود. در این عارضه به علت تعریق شدید آب بدن از دست رفته و متعاقب آن درجه حرارت مرکزی بدن بالا میرود. گرما زدگی میتواند بصورت خفیف، متوسط یا شدید بروز کند. این عارضه در موارد شدید حتی میتواند منجر به مرگ شود.
علائم
گرمازدگی در سه سطح خفیف، متوسط و شدید ایجاد می شود که در موارد شدید می تواند منجر به مرگ شود.
در سطح خفیف، این علائم شامل درد در شکم، بازو و ساق است و به علت کمبود آب و املاح به ویژه پتاسیم در اثر تعریق زیاد بوجود می آید و همچنین در سطح متوسط این نشانه ها شامل ضعف، احساس خستگی شدید و از حال رفتن، احساس تشنگی شدید، سردرد، تهوع، استفراغ و گیجی است.
اگر بعد از یک تعریق و از دست دادن آب شدید از بدن، آب ساده و بدون املاح استفاده شود، احتمال ایجاد این پدیده بیشتر می شود و در صورتی که افزایش دمای بدن به بیش از 40 درجه برسد، سطح سوم این وضعیت یعنی گرمازدگی شدید ایجاد می شود که نشانه های آن بصورت تهوع، تشنج، کاهش سطح هوشیاری و کما است.
حمله گرمایی نیز حالتی است که بر اثر از دست دادن مکانیسم تنظیم گرمایی بدن ایجاد شده و می تواند سبب حالت خواب آلودگی و اغما در فرد بیمار شود .همچنین گاهی سلول های سطحی پوست آسیب دیده وعرق زیر پوست جمع شده و فرد دچار جوش زیرپوستی یا به اصطلاح عرق سوز می شود. به صورت کلی این علائم برای گرمازدگی وجود دارد:
- افزایش دمای بدن
- سردرد
- سرگیجه و منگی
- حال بد و بی اشتهایی
- تشنگی شدید
- تپش قلب
- تند نفس کشیدن
- تعریق شدید و پوست رنگ پریده و نمناک
- انقباضات شدید عضلانی
علائم در همه سنین یکسان است اما کودکان، سالمندان، زنان باردار و افرادی که بیماری‌های جدی دارند آسیب‌پذیرتر هستند.
درمان گرمازدگی
درمان عوارض مرتبط با گرمازدگی بستگی به شدت آن دارد. درمان فوری گرمازدگی یک فوریت پزشکی است. اگر دیدید کسی دچار گرمازدگی شده، فوراً یک آمبولانس خبر کنید یا هر چه سریع تر او را به نزدیک ترین بیمارستان برسانید. اولین اقدام ، کاهش هر چه سریع تر دمای بدن فرد است.
نوشیدنی های مفید جهت پیشگیری از گرمازدگی
عناب و شکر
برای رفع گرمازدگی بهتر است عناب را در آب جوشانده و با کمی شکر به صورت خنک میل کنید. همچنین خوردنی‌های سرد و تر مانند گل بنفشه، خاکشیر، هندوانه و تخم خیارین (خیار، کدو، هندوانه و خربزه) نیز توصیه میشود. البته بهترین دارو برای رفع گرمازدگی دم کرده عناب و زرشک است که همراه با مقداری شکر میل میشود.
خاکشیر یخ زده و شربت آب‌لیمو
استفاده از خاکشیر یخ‌زده و شربت آب‌لیمو برای جلوگیری از گرمازدگی موثر است. برای جلوگیری از اسهال و تأثیر خنکی، خاکشیر باید به شکل یخ‌زده یا همراه خرده یخ مصرف شود، در غیر این صورت ملین و اسهال‌آور است.
با توجه به گرمی و آلودگی هوا، مصرف آب‌لیمو نیز به دلیل داشتن ویتامین C که دارای خاصیت ضدعفونی‌کننده است، توصیه میشود و نیاز است هر دو روز یک بار، یک عدد لیمو در آب مصرفی استفاده شود.
تـخـم شـربـت
تخم شربت در حقیقت دانه گیاه ریحان است که به علت داشتن ترکیبات لعاب‌دار به صورت محلول در آب (شربت) استفاده میشود. لعاب این دانه‌ها پس از جذب آب، به صورت ژله‌ای درمی‌آید که میتواند برای رفع عطش مورد استفاده قرار گیرد. تخم شربتی در طب سنتی ایران به عنوان رفع کننده التهابات دستگاه تناسلی و مجاری ادرار کاربرد بسیار داشته است.
بـه‌لیــمــو
به‌لیمو گیاهی به صورت درختچه است که از برگ آن استفاده میشود. این گیاه از قدیم در طب سنتی ایران به عنوان آرام‌بخش، ضد تشنج، ادرارآور، رفع کننده سرگیجه و تپش قلب مورد استفاده بوده و در حال حاضر نیز از آن استفاده میشود.
هندوانه
هندوانه یک میوه تابستانی لطیف، آبدار، خنک کننده، آرام بخش و مسکن التهابات درونی است که اصولا برای رفع عطش در اوج گرمای تابستان مصرف میشود و مورد پسند بسیاری از مردم است. طبیعت هندوانه سرد و تر است و برای افراد گرم مزاج بسیار مطلوب است. مربای پوست هندوانه برای رفع حرارت بدن، رفع تشنگی و گرمازدگی بسیار مفید است.
گلاب
بنابر اعلام دانشکده طب سنتی دانشگاه علوم پزشکی تهران، برای معالجه اشخاص گرمازده، بهترین راه خوراندن گلاب همراه با مقداری یخ است، به قدری که باعث استفراغ شده و صفرا را خارج کند. نوشیدن گلاب خنک، گرمی درون را از بین می‌برد و بدن را تقویت می‌کند. بوییدن گلاب برای تقویت قلب و رفع بیهوشی و تقویت حواس باطنی مفید است.
چند نکته مهم
– هنگام گرمازدگی از گرفتن دوش آب سرد به جهت ایجاد شوک، از قرار گرفتن در معرض باد مستقیم کولر به دلیل ایجاد عفونت‌های تنفسی و از نوشیدن سریع مایعات بسیار سرد به جهت به هم خوردن وضعیت سیستم ایمنی و گوارشی بدن خودداری کنید.
– با استفاده از حوله خنک در بدن فرد گرمازده، وی را به حالت طبیعی بازگردانید.
– میوه‌هایی مانند آلبالو، خیار و هندوانه نقش بسزایی در تنظیم درجه حرارت بدن دارند.
– از آنجا که فرد گرمازده اشتهای زیادی برای خوردن آب سرد و یخ دارد، باید وی را تشویق کرد تا به تدریج و آهسته مایعات را بنوشد تا معده وی دچار تحریک و درد نشود.