در مقاله های پیشین، پسوریازیس مختصرا شرح داده شد. کلینیک پوست و موی آرتا در این مقاله قصد دارد کلیه روش های کنترل و درمان پسوریازیس را مورد بررسی قرار دهد. با ما همراه باشید.
پسوریازیس یا صدف یک بیماری پوستی مزمن و عود کننده و وابسته به سیستم ایمنی بدن است که در اثر یک استعداد ژنتیکی یا ارثی در ترکیب با محرک های محیطی نظیر ضربه و عفونت و یا داروها به وجود می آید. این بیماری اشکال بالینی بر گوناگونی داشت که شدتهای متفاوتی دارند و مسری هم نیست.
1 – پسوریازیس پلاکی مزنی (Chronic plaque Psoriasis)
شایع ترین نوع پسوریازیس ولگاریس است که حدود 80 % بیمارانی که پسوریازیس دارند دچار این نوع از بیماری هستند.
این نوع پسوریازیس به صورت زخم ها و پلاکهای قرمز و ملتهب و برجسته با حاشیه کاملاً مشخص است که روی آنها پوسته های نقره ای و سفید قابل تشخیص است . به صورت قرینه در آرنج ها – زانوها و ناحیه بالای باسن یا پره ساکرال دست ها و پاها و پوست سر دیده می شود و درجه درگیری سطح بدن از موارد محدود تا گستره متفاوت است .
نواحی ژنیتال در بالای 45% درصد بیماران مبتلا است . پلاک ها ممکن است که برای ماهها و سالها در همان منطقه پایدار بمانند. هر چند سیر بیماری مزمن است ولی دوره هایی از بهبود و پیشرفت کامل رخ میدهد .
2 – پسوریازیی قطره ای (Guttate)
پسوریازیس قطره ای درکودکان و نوجوانان بیشتردیده می شود و اغلب قبل از آن یک عفونت راههای هوایی فوقانی وجود دارد . این شکل از پسوریازیس به صورت پلاک های تکی گرد و کوچک و قرمز رنگ دیده می شود و پیش آگهی آن نسبت به سایر اشکال بالینی پسوریازیس بهتر است.
3 – پوریازیی ارتیرودرمیک (Erythnedermic)
در این نوع پسوریازیس که شروع حاد یا مزمنی ممکن است داشته باشد ، حدود 90 % پوست قرمز می شود بیمار نیاز به بستری در بیمارستان و درمان اورژانسی دارد.
4 – پسوریازیس پوستچولار یا تاولی ( Pustular Psoriasis )
دارای دو فرم محدود و منتشر است که فرم منتشر آن وخیم بوده و بدترین پیش آگهی را از نظر بالینی دارد. نوع منتشر آن که یک تظاهر غیرمعمول از پسوریازیی است عوامل برانگیزنده ای دارد که عبارتند از :
بارداری – قطع سریع و ناگهانی کورتون – پایین بودن کلسیم خون.
در فرم لوکالیزه یا محدود عامل برانگیزنده می تواند محرک های موضعی باشد.
یک فرم محدود ولوکالیزه پسوریازیس پوسچولار در کف دست ها و پاها دیده می شد که سیر داشته و محدود به همین ناحیه باقی می ماند و در تعداد کمی از این بیماران در جاهای دیگر پلاکهای مزمن پسوریازیس دارند . عفونت های موضعی و استرس فاکتورهای برانگیزنده هستند و سیگار کشیدن ممکن است که شرایط را تشدید نماید.
پوسچول یا تاول ریزدر کف دست و پا گاهی با ضایعات التهابی استریل استخوانی همراهی دارد.
5 – پسوریازیس پوست سر یا اسکالپ
پوست سر یکی از شایعترین مکانهای پسوریازیس است و برخلاف شوره سر ، حاشیه ضایعات کاملاً مشخص و مجزا هستند و از خط رویش مو تبعیت نمی کنند و به طور شایع به نواحی پیشانی انتشار می یابند ( در درماتیت سبورئیک یا شوره سر ضایعات از خط رویش مو تبعیت کرده و حاشیه ضایعات زیاد مشخص نیست )
گاهی افتراق بین شوره سر (درماتیک سبورئیک) از پسوریایس وجود ندارد و دو اختلال ممکن است همزمان با هم وجود داشته باشند.
6 – پسوریازیس معکوس یا فلکسورال
این نوع پسوریازیی در نواحی چین دار بدن مثل زیر بغل و کشاله ران و پشت گوش و زیر پستانها دیده می شود و به صورت پلاک هایی نازک با محدود مشخص به رنگ صورتی و براق است که گاهی دارای یک ترک در ناحیه مرکز هستند . عامل برانگیزنده در این نوع پسوریارزی می تواند قارچها و عفونت های باکتریال باشد.
7 – پسوریازیی ناخن
درگیری ناخن در 80 – 10 % از بیماران پسوریازیس گزارش شده است که انگشتان دست بیشتر از انگشتان پا گرفتار می شوند و در صورت گرفتاری ناخن احتمال ابتلا مفاصل به بیماری پسوریازیس بیشتر است .
درمان
تا به امروز هیچ دارویی نتوانسته است این بیماری را کاملاً معالجه کند. برای مراقبت از بیمار مبتلا به پسوریازیس علاوه بر تمرکز بر روی پوست ، نیاز است که به اختلالات همراه که فعلاً وجود دارند و یا بعدها به وجود خواهند آمد توجه کنیم.
مدیریت پسوریازیس نیازمند اختصاصی کردن درمان برای هر فرد با در نظر گرفتن وسعت بیماری و تاثیر آن بر کیفیت زندگی بیمار و نیز فوائد و عوارض جانبی هر درمان خاص است.
– در زیر توضیح مختصری از هر یک از درمانهای در دسترس پسوریازیس آورده شده است:
1 – کورتون های موضعی
این گروه از داروها اغلب اولین خط درمان در پسوریازیس خفیف تا متوسط و نیز محل هایی نظیر چین ها و ژینتالیا می باشند و به صورت کرم و لوسیون و ژل و فوم و پماد به کار می روند که فرم پماد کارایی بیشتری دارد. این داروها باعث کاهش و کنترل التهاب می گردند و هنگامی که برای بار اول تجویز می شوند نتایج بسیار خوبی را دارند ولی به علت تحمل، به مرور زمان اثربخشی آنها کمتر می شود. بهتر است برای کاهش تولرانس یا تحمل به دارو بعد از دو هفته استفاده از دارو یک هفته قطع شود و دوباره شروع شود (دو هفته استفاده و یک هفته استراحت )
این داروها در بعضی موارد منع مصرف دارند که توسط پزشک تشخیص داده می شود.
2 – آنترالین
برای پلاک های مزمن در پسوریازیس استفاده می شود و در درگذشته استفاده از آن گسترده تر بود و در حال حاضر این ماده اغلب در مراکز درمانی روزانه و بیماران بستری به کار برده می شود.
3 – رتینوئیدهای موضعی
رتینوئیدها که ترکیبات مشتق از ویتامین A هستند با کم کردن تکثیر سلولهای پوست باعث بهبود پسوریازیس می شوند و از این دسته در حال حاضر تازاروتن موضعی برای درمان به کار می رود.
4 – آنالوگ های ویتامین D3
کلسی پوتریول و سایر ترکیبات ویتامین D3 به خاطر عوارض جانبی محدود و اثرات درمانی اغلب به عنوان درمانهای خط اول پسوریازیس محسوب می شوند که معمولاً به صورت درمان ترکیبی با کورتونهای موضعی تجویز می شوند .(کرمdaivonex یا psoriament)