برای درک صحیح انحراف بینی باید مختصری با ساختمان بینی آشنا شویم. آنچه را در چهره به عنوان بینی می‌شناسیم در واقع قسمت خارجی آن است و حفرات بینی که از سوراخ‌های بینی در جلو تا حلق در بالای کام امتداد دارند قسمت عمده‌ی آن را تشکیل می‌دهند. حفرات بینی حاوی سه شاخک درهر سمت بوده که ساختمان پیچیده‌ای را تشکیل داده و موجب تصفیه،گرم کردن و مرطوب کردن هوای تنفسی می‌شود.این دو حفره بینی توسط یک دیواره تقریباً نازک به نام تیغه بینی یا سپتوم که ازجلو تا عقب ادامه دارد از هم جدا می‌شوند.
این تیغه ،اسکلتی غضروفی- استخوانی داشته و معمولاً خمیدگی‌هایی دارد که لزوماً باعث انسداد نمی‌شود.انحراف بینی به معنای کج بودن این تیغه بوده که ممکن است با کج بودن ظاهر بینی همراه باشد یا نباشد.
کجی،تحدب و تقعر یا در رفتگی سپتوم یا تیغه بینی منجر به عدم تقارن دو حفره بینی شده و باعث علائم انسدادی و گرفتگی بینی می‌شود. چون اندازه حفرات بینی در افراد متفاوت است، میزان انسداد همیشه به شدت انحراف بستگی ندارد. در حفرات تنگ تر انحراف کمتر هم می تواند سبب بروز علایم شود.
انحراف بینی ممکن است در طی رشد بینی بطور خود به خود ایجاد شود یا در اثر آسیب وارده به وجود آید.به هر شکل در صورتی که انحراف موجب ایجاد علامت به صورت انسداد، سردرد، خونریزی و یا سینوزیت مکرر یا مقاوم به درمان شود نیاز به درمان جراحی دارد در غیر اینصورت تنها وجود یا دیدن انحراف در تیغه دلیلی برای اصلاح آن نیست.
انواع انحراف بینی
به‌طورکلی دو نوع اصلی از انحراف بینی وجود دارد:
نوع اول انحراف بینی به این دلیل رخ می‌دهد که انتهای پایینی تیغه بینی جابجا می‌شود، بدین معنا که از ضمیمه خود در پایین بینی جدا شده و به یک سمت دیگر می رود و یکی از حفره‌های بینی را تنگ‌تر می‌سازد.
نوع دوم انحراف بینی به این دلیل اتفاق می‌افتد که تیغه بینی به فرم کمانی یا s تغییر شکل پیدا می‌کند. این عارضه می‌تواند موجب انسداد نسبی یا کامل هر دو حفره بینی شود.
انحراف تیغه بینی چه علائمی دارد؟
شایع ترین علامت انحراف تیغه بینی ، گرفتگی یک یا هر دو سوراخ بینی است که با اشکال در نفس کشیدن ظاهر می شود. اغلب اوقات نیز در یک سمت بیشتر از طرف مقابل احساس می شود. نکته جالب توجه این است که بیمار در طرفی که دچار تنگی است، احساس گرفتگی نمی کند و ممکن است گرفتگی را در هر دو سمت و به صورت متناوب یا حتی در طرف مقابل ذکر کند.
سایر علائم انحراف بینی عبارتند از: خون دماغ شدن، تنفس صدادار، خروپف کردن، اختلال در خواب، خشکی دهان به دلیل تنفس با دهان باز، احساس فشار و گرفتگی در مجرای تنفسی بینی، درد در ناحیه سر و صورت، ترشحات پشت حلق و عفونت مکرر سینوس.
البته عارضه دیگری نیز وجود دارد که کمتر در بین بیماران دیده می شود. این اختلال، قطع تنفس در خواب است که اگر اتفاق بیفتد ممکن است بیمار در معرض خطر اختلالات قلبی ـ عروقی قرار گیرد که حتما باید تحت درمان سریع قرار بگیرد.
انحراف تیغه بینی چگونه تشخیص داده می شود؟
برای تشخیص انحراف تیغه بینی معمولا معاینه توسط متخصص گوش، حلق و بینی کافی است. در برخی موارد ممکن است برای تشخیص قطعی و کامل به آندوسکوپی بینی یا سی تی اسکن نیاز باشد. آندوسکوپی روشی ساده و دقیق است که به صورت سرپایی در مطب انجام می شود.
درمان های انحراف بینی
١. سپتوپلاستی
درصورتی‌که بیماران دارای نشانه‌های زیر باشند می‌توانند از سپتوپلاستی (اصلاح تیغه بینی با کمک عمل جراحی) برای درمان انحراف بینی بهره ببرند:
انحراف قابل‌توجهی در سپتوم (تیغه میانی) بینی
نشانه‌هایی که به‌طورمعمول ناشی از انحرافات سپتوم بینی می‌شوند.
اگر داروها نتوانند علائم بیمار را به میزان کافی کاهش دهند.
شایع‌ترین دلیل برای سپتوپلاستی، زمانی است که بیمار نمی‌تواند به‌خوبی از یک یا هر دو طرف بینی خود، تنفس راحتی داشته باشد. هنگامی‌که انحراف قابل‌توجهی وجود داشته باشد، اصلاح این ناهنجاری می‌تواند، جریان هوا و تنفس فرد را بهبود بخشد.
٢. سپتورینوپلاستی
اگر جراحی زیبایی بینی نیاز باشد، می‌تواند در ترکیب با رینوپلاستی انجام شود- که در این حالت سپتورینوپلاستی نامیده می‌شود.
در سپتوپلاستی، بخش زیادی از تیغه بینی برداشته نمی‌شود و پزشک سعی می‌کند که پس از صاف کردن تیغه بینی آن را سر جای خود در قسمت وسط بازگرداند. گاهی اوقات تیغه بینی پس از عمل، با آتل‌هایی که در داخل حفره‌های بینی قرار داده می‌شود، سر جای خود بازمی‌گردد. گاهی اوقات به بیماران توصیه می‌شود که به مدت یک یا دو هفته از اصابت ضربه به بینی پیشگیری کنند تا جایگاه تیغه بینی به‌درستی اصلاح شود و کاملاً موارد بعد از عمل بینی را رعایت کنند.
٣. جراحی شاخک بینی
جراحی شاخک بینی یا تربینوپلاستی، ممکن است در مواردی که دارو و اجتناب از مواد آلرژی‌زا انجام تنفس را بهبود نمی‌بخشد، ضروری باشد. اندازه شاخک بینی با جابجایی استخوان بزرگ جانبی و جمع‌کردن مخاط کاهش می‌یابد. تنفس معمولاً 1 هفته پس از جراحی انحراف بینی بهبود پیداکرده و روند بهبودی تا یک سال یا بیشتر ادامه می‌یابد. تربینوپلاستی و سپتوپلاستی می‌تواند با عمل جراحی سینوس و همچنین با جراحی زیبایی بینی (جراحی تغییر شکل بینی) ترکیب شود.
٤. تراش زیر پرده مخاطی
این عمل معمولاً تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود و شامل جدا کردن پوشش بینی از تیغه و برداشتن غضروف و استخوان از ناحیه دارای انحراف است. سپس پوشش مجدداً سر جای خود قرار داده می‌شود. بینی به‌آرامی برای 24 ساعت پانسمان می‌شود تا جایگاه صحیح آن حفظ شود و معمولاً بیمار مجاز است پس از یک یا دو روز به خانه بازگردد.
مراقبت‌های پس از جراحی سپتوپلاستی
پس از جراحی، پزشک برای کاهش ابتلا به عفونت، دارو‌هایی را برای شما تجویز خواهد کرد. برای تسریع بهبودی، نکات زیر توصیه می‌شود:
– فین نکردن
– در زمان خواب، سر خود را بالا بگذارید
– از انجام ورزش و فعالیت‌های پرتحرک خودداری کنید
عوارض درمان نکردن انحراف بینی
شایع‌ترین عارضه انحراف بینی، انسداد یک یا هر دو حفره بینی می‌باشد. این شرایط مشکلات زیر را پدید خواهد آورد:
– سینوس مزمن
– مشکلات تنفس در زمان خواب
– اختلال خواب
– خونریزی بینی
– درد صورت
– خشکی دهان
– فشار و یا احتقان در مجرای بینی